Eskolaurretik euskaraz baino ez irakasten duten ikastetxeetan eskolatutako umeek eskolara sartzean erakusten dute bi hizkuntzak, euskara eta frantsesa, ondo menderatzen dituztela.
Iparralden, gero eta handiagoa da euskaraz irakasten duten eskoletan eskolatzeko aukera. Eskolen erdia baino gehiagotan. Lehen hezkuntzako ikasleen % 34 eta eskolaurreko haurren % 43. Batzuk proposatzen dute ordutegi parekideko irakaskuntza; hau da, eskolako 24 h euskaraz eta frantsesez modu baliokidean burutuak. Beste batzuk euskaraz baino ez irakastea proposatzen dute. Murgiltze-metodoa da hori: 2 eta 6 urte arteko haurrak euskarazko bainu batean murgiltzen dira, jantokian zein jolas-orduan. Frantsesa lehenengo mailatik aurrera sartzen da, beste hizkuntza bat bezala irakasten da eta euskara hizkuntz nagusia da gainerako irakasgaietan.
«Murgiltze-eredu hau garatu da euskararen transmisio familiarraren beherakadari aurre egiteko. Hautatua izan da frantsesa gaur egungo gizartean, hedabideetan, etxean benetan presente dagoelako eta; hortaz, arreta jarri behar delako euskararen ikaskuntzan eskola-esparruan», azaltzen du Jean Casenavek. Iker laborategiaren, Baionan 1999an sortutako ikerketa zentroaren, ikerlaria euskararen eta euskal testuen ikerketan aditua.
Hobeto prestatuak hirugarren edo laugarren hizkuntza bat ikasteko
Gurasoen galderen aurrean «guztizko murgilketa» honi buruz, baita batzuen kezken aurrean ere, Ikerrek inkesta bat garatu du «Elebidun» proiektuaren (eta Beñat Lascanoren tesiaren) bidez Hazparneko eta Biarritzeko lehen hezkuntzako bi eskoletan. Helburua? Euskararen eta frantsesaren jabetze-prozesuak ebaluatzea. «Emaitzek erakutsi dute, frantsesa eskolan beranduago sartu arren, irakasleen gaitasunak bi hizkuntzetan orekatzen direla, seigarren mailara heltzean. Elebitasun orekatua eta bi hizkuntzen maisutasuna erakusten ditu», dio Jean Casenavek.
Aukera handia egon litzateke (gai honi buruzko tesi bat abian da) ikasle horiek, elebitasunean trebatuak, gaitasun handiagoak izateko hirugarren edo laugarren hizkuntza bat ikasteko. «Badakigu, zientzia kognitiboei esker, abantaila handia dela hizkuntza berri bat ikasteko» erantsi du Jean Casenavek. «Badakigunez, atari jakin bat arte (6/7 urte) haurrek aparteko gaitasun fonologikoak dituzte».
Era berean, beste lan-hipotesi bat hartuko da kontuan Ikerren ordu parekideko metodo elebidunaren eraginkortasuna ebaluatzeko, baita haur migratzaileen frantsesaren ikaskuntzan ikuspegi pluralarena ere.
Marianne Peyri
Gaur egun Akitania Berrian logopedei proposatutako prestakuntzetan, eleaniztasunaren dimentsioa ez da asko kontuan hartzen, jardunbide batzuk zalantzan ere jartzen dira: nahasketa ez sortzeko aitzakiaz, eskola elebidunetatik atera behar al ditugu hizkuntzaz jabetzeko arazoak (dislexia, disartria, disfasia,…) dituzten ikasleak? Ikerren laguntzarekin, logopedia-eskola bat sortzeko proiektua eta Marie Pourquié neuropsikolinguistak garatutako ikerketa-programa hartuko dira kontuan. Asmoa da Euskal Herrian eleaniztasunera moldatutako gaur egungo prestakuntzen aukera ebaluatzea eta logopeden jardunbideak eta beharrak zehaztea pazienteak euskaldunak edo elebidunak direnean.
